Cá chạch hay còn được gọi là cá nhét, hay tên tiếng anh lad loach. Loại cá này sống trong môi trường nước ngọt và chúng thường sinh sống ở các vùng sông nước của Châu Á, Châu Phi và Châu Âu.
Cá chạch sống ở tầng đáy và có nhiều đặc điểm ngoại hình giống loài lươn như thân kéo dài, và có nhớt bao lấy toàn thân. Khi trưởng thành cá chạch có thể nặng từ 1 – 2kg và thường có màu xám đen ở phần lưng và nhạt dần về phía bụng.
Các chạch thường ăn các loại côn trùng sống trên mặt nước, hoặc các loài thủy sinh như tôm nhỏ, nhuyễn thể,… Chúng hoạt động chủ yếu về ban đêm và sống ở các khúc sông cao hoặc đầm lầy nước lợ ven biển.
1. Giá trị dinh dưỡng và tác dụng của cá chạch
1.1. Giá trị dinh dưỡng của cá chạch
Cá chạch chứa rất nhiều giá trị dinh dưỡng và mang đến lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Theo Đông Y, cá trạch được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng rất nhiều so với các loại cá nước ngọt khác. Cụ thể trong 100g thịt chạch gồm: 16,9g protit, 2g lipit, 3,2g gluxit, 169mg canxi, 327mg photpho, 3,2mg sắt, các vitamin B1, B2, PP, E…
1.2. Tác dụng của cá chạch đối với sức khỏe
Bổ thận sinh tinh
Trong cá Chạch có chứa lysine – là một thành phần thiết yếu để hình thành tinh trùng. Do đó, đây là món ăn đặc biệt tốt cho nam giới vì giúp thúc đẩy sự hình thành số lượng và cải thiện chất lượng tinh trùng.
Bổ sung canxi, giúp xương chắc khỏe
Chạch chứa hàm lượng canxi rất cao nhiều gấp 6 lần cá chép và nhiều gấp 10 lần mực/bạch tuộc, nấu canh cá chạch ăn có thể ngăn ngừa bệnh còi xương ở trẻ em, bệnh loãng xương ở người cao tuổi sinh ra gãy xương, chất lượng xương giảm.
Bảo vệ mạch máu
Với lượng protein và các nguyên tố sắt dồi dào, cá chạch rất hữu ích cho những bệnh nhân bị thiếu máu do thiếu sắt, giúp hỗ trợ và bảo vệ mạch máu rất tốt.
Tăng sắt, bổ máu
Ngoài tác dụng bảo vệ mạch máu, nhờ chứa niacin, ăn cá chạch có thể hỗ trợ các bệnh về máu khác như: Làm giãn mạch máu, hạ cholesterol và nồng độ triglyceride trong máu, có thể điều chỉnh rối loạn lipid máu, giảm thiểu mức độ xơ cứng động mạch vành, làm giảm tỷ lệ mắc các bệnh như nhồi máu cơ tim, phòng chống bệnh tim mạch hiệu quả.
Phòng chống ung thư
Một số nghiên cứu cho thấy, các hoạt chất vitamin trong cá chạch như: Vitamin A, B, C và canxi, sắt…giúp hỗ trợ rất tốt cho cho cơ thể để góp phần ngăn ngừa ung thư.
Chống viêm
Trong cá chạch có chứa một loại axit béo không bão hòa, có khả năng chống lão hóa mạch máu, rất tốt cho người cao tuổi và lớp chất nhầy trơn ngoài da còn có tác dụng chống viêm kháng khuẩn.
Phân biệt các loại cá chạch
Cá chạch có hơn 84 loại khác nhau trên thế giới, ở Việt Nam thì chúng ta có 5 loại phổ biến nhất sau đây:
Cá chạch bùn:
Cá chạch bùn hay còn gọi là cá chạch cơm, đây là loại cá có lượng tiêu thụ cao ở nước ta nên mang lại nhiều giá trị kinh tế nhất. Vì nó có thịt ngọt thơm và xương mềm, dễ ăn.
Khi trưởng thành nó có thể đạt đến 30,5 cm chiều dài, xung quanh miệng cá có 3 bộ râu dài. Cơ thể chúng thường có màu sắc đậm như màu hồng, xám và cam, với nhiều chấm đen xung quanh người.
Cá chạch lửa:
Cá chạch lửa được tìm thấy nhiều ở các nước Đông Nam Á là Lào, Indonesia, Việt Nam,…
Loại cá này có phần thân thon và dài hình ống và dẹt 2 bên, phần đầu thì khá nhọn, dài. Phần thân của nó thường có màu nâu xám, với nhiều đốm đỏ chạy từ đầu đến đuôi và đặc biệt là phần vây đuôi, vây lưng thường có màu đỏ hoặc vàng khá bắt mắt.
Cá chạch lấu:
Cá chạch lấu còn có tên gọi khác là cá Tire track eel, thường thấy ở dạng với thân hình dài, tròn và phần đuôi hơi dẹt. Phần đầu của nó rất nhỏ với miệng cũng không quá lớn. Khi trưởng thành chúng có thể đạt từ 50 – 90 cm mỗi con.
Cá chạch chấu:
Cá chạch chấu có ngoại hình khá giống cá chạch sông, nhưng phần thân của nó sẽ dài và to hơn rất nhiều. Phần lưng cá có phần vây cứng, thân thường có màu nâu sẫm, và các họa tiết vằn đen sẫm.
Khi trưởng thành một con chạch chấu có thể đạt cân nặng từ 0.45 – 0.5 kg và dài 17 – 23 cm.
Các chạch sông:
Các chạch sông thường được tìm thấy ở sông Hồng và sông Lô của Việt Nam. Hình dáng thuôn dài, và đầu nhọn dần về phía trước. Chúng thường có màu đốm vằn, khá giống với da trăn.
2. Cách chọn cá chạch tươi ngon, thịt chắc
Để mua được cá chạch tươi ngon nhất, bạn nên mua ở các khu chợ hoặc cửa hàng chuyên bán đồ hải sản tươi, sống.
Khi chọn cá chạch hãy chọn những con còn sống, giãy mạnh và có thân hình to.
Hãy chọn con có phần mắt trong, da sáng bóng và phần mang đỏ tươi.
Không nên lựa những con cá đã chết hoặc nằm im lìm, vì như vậy sẽ ảnh hưởng đến chất lượng món ăn và mùi vị của cá.
Không nên chọn những con quá nhỏ hoặc gầy, vì sẽ ít thịt và nhiều xương.
3. Lưu ý khi ăn cá chạch và cách bảo quản cá chạch
Lưu ý khi ăn cá chạch
Cá chạch nếu nấu chung với giấm, hay mơ khô dễ gây độc ngộ độc do độc tố gây ra. Nếu ăn chung với gan còn có thể bị gây ra bệnh phong.
Cá chạch là loài cá dinh dưỡng và có thể chế biến thành rất nhiều món ăn ngon, để cá khi chế biến không còn nhớt và bị tanh bạn chỉ cần sử dụng các nguyên liệu đơn giản có sẵn trong căn bếp nhà mình như: Giấm, tro bếp, nước nóng, lá tre, lá chuối,… chỉ cần dùng chúng rửa sơ hoặc chà trực tiếp lên cá thì sẽ làm sạch được nhớt có trên cá.
Cách bảo quản cá chạch
Trước khi bảo quản cá chạch bạn phải đảm bảo là cá đã được làm sạch bỏ đi các phần như mang, nội tạng cá,… và rửa thật sạch. Nếu muốn kĩ hơn bạn nên rửa sơ ca với chanh, muối để loại đi mùi hôi và chất dơ.
Sau đó, bạn để cá ráo nước rồi cho vào hộp hoặc túi zip và đậy thật kín. Nếu muốn bảo quản lâu thì nên bảo quản tủ đông đá nhé. Và lưu ý là không nên đặt cá chung với các loại thực phẩm khác vì nó sẽ gây nhiễm khuẩn chéo.
4. Các món ngon chế biến từ cá chạch
4.1. Cá chạch kho nghệ
Cá chạch kho nghệ là món ăn đặc sản của miền Tây sông nước, phần thịt cá thơm ngon khi được kho chung với nghệ sẽ làm cho bạn không thể không ngất ngây. Mùi thơm của cá và nghệ hòa vào nhau làm bùng nổ cả thính giác và vị giác của bạn, đây sẽ là một món ăn rất tốn cơm của các bà mẹ.
4.2. Cá chạch chiên giòn
Cá chạch chiên giòn tỏa ra mùi hương rất thu hút, với màu nâu cực bắt mắt. Khi cắn một miếng bạn sẽ cảm thấy ngay sự giòn tan của lớp da ngoài và béo ngậy của phần thịt bên trong. Sẽ ngon hơn rất nhiều khi bạn ăn cùng một chén nước mắm giã đấy.
4.3. Cá chạch chiên vừng
Cá chạch chiên vừng với lớp vỏ chiên vàng rụm, cá khi ăn có độ giòn tan, bên trong thịt cá vừa mềm vừa có vị ngọt. Khi thưởng thức ăn kèm với nước tương ăn kèm và cơm trắng thì cực ngon miệng.
4.4. Cá chạch chiên lá lốt
Cá chạch chiên lá lốt đậm đà thơm nức mũi. Với phần cá chạch được chiên vàng giòn thấm đều gia vị kèm theo đó là mùi thơm nồng của lá lốt, chút cay cay của ớt sừng cắt sợi ăn vào những ngày trời lạnh hay dùng làm món nhậu thì ngon hết sẩy.
4.5. Cá chạch chiên riềng sả
Cá chạch chiên riềng sả là món ăn với những bước thực hiện vô cùng đơn giản, ai cũng có thể làm được. Món ăn nhờ riềng, sả và mùi cá béo ngậy mà vô cùng thu hút người ăn.
4.6. Cá chạch chiên lá quế
Cá chạch chiên lá quế là món ăn đơn giản, dễ làm, nếu bạn muốn biến tấu món cá chạch chiên nhàm chán thì có thể thử ngay món cá chach chiên lá quế giúp bữa cơm gia đình bạn thêm hấp dẫn.
4.7. Cá chạch nướng muối ớt
Cá chạch nướng muối ớt là món ăn vô cùng thơm ngon bởi sự kết hợp hoàn hảo giữa vị giòn của da cá, vị ngọt mềm của thịt và và mặn mặn cay cay của muối ớt. Khi thưởng thức kèm với nước mắm me đậm đà, tạo nên hương vị hấp dẫn khó cưỡng.
4.8. Cháo cá chạch
Cháo mềm nhuyễn kết hợp cùng cá được om nước sốt vô cùng thấm vị làm cho tổng thể món ăn của bạn vô cùng đậm đà, tròn vị. Cháo cá chạch rất phù hợp để nấu cho gia đình và bạn bè thưởng thức vào những ngày cuối tuần sum họp bên nhau.
4.9. Cá chạch om chuối đậu
Cá chạch om chuối đậu là một món ăn thơm ngon, hấp dẫn được nhiều người yêu thích, với màu sắc đẹp mắt và tỏa hương thơm nhẹ của nghệ. Khi thưởng thức, thịt cá có độ mềm, ngọt hòa quyện với vị bùi bùi của chuối xanh và đậu hũ rất hấp dẫn. Bạn có thể ăn kèm với cơm nóng hoặc bún đều ngon.
Xem chi tiết: Cách làm món cá chạch om chuối đậu thơm ngon đúng điệu
5. Thu Hà: Đại siêu thị bán cá chạch giá tốt nhất
Tham khảo: Cá chạch sống túi 300g tươi ngon tại Thu Hà
Trên đây là các thông tin cơ bản về cá chạch, mong rằng đã giúp bạn hiểu hơn về loài cá đặc biệt này!
