Không thể phủ nhận rằng Đồng bằng sông Cửu Long là một trong những vựa trái cây nổi tiếng nhất cả nước Việt Nam. Mẹ thiên nhiên đã ưu ái cho nơi đây lượng lớn phù sa và điều kiện khí hậu thích hợp cho việc phát triển nhiều trái cây. Trái lý chính là một trong số đó. Tuy không phổ biến như những trái khác, nhưng trái lý lại mang trong mình hương vị đặc biệt và những lợi ích đáng kinh ngạc. Hãy cùng Thu Hà tìm hiểu về trái lý – loại trái ngon ngọt mà ít ai biết đến.
1. Trái lý là trái gì?
Cây lý có rất nhiều tên gọi khác nhau như: Cây mận lý, roi hoa vàng, mận hoa vàng, bồ đào, đôi khi còn được gọi là Rose apple (trái táo hồng) bởi vì khi cắn vào, bạn sẽ cảm nhận được vị hương hoa hồng đặc trưng.
Mang tên theo khoa học Syzygium jambos, thuộc họ Myrtaceae (Sim – Đào kim nương). Cây lý có kích thước tương đối nhỏ, cao khoảng 3m – 5m khi trồng trong vườn.
Mặc dù có tên gọi gần giống cây mận và có những đặc điểm tương đồng, cây lý không phổ biến và ít được trồng. Ngày nay, cây lý tập trung chủ yếu ở miền Tây Nam Bộ của Việt Nam. Mùa của cây lý thu hoạch rơi vào khoảng tháng 12 đến tháng 3 âm lịch.
2. Đặc điểm của trái lý
Trái lý được coi là một đặc sản của “vương quốc trái cây” miền Tây với hương vị độc đáo. Đây là loại cây có thân gỗ lớn, tuổi thọ lâu năm. Chiều cao tương đối, với nhiều cành nhánh phân tán.
Ở miền Tây, người ta thường trồng cây lý để thu hoạch trái và sử dụng làm thay thế cho cây mận. Trái lý có kích thước nhỏ, hình dạng tròn. Trái lý lúc chưa chín có màu trắng rất đẹp, khiến người ta không thể rời mắt. Khi đến mùa, chùm lý bắt đầu thay áo thành màu vàng. Mùi hương của trái lý rất cuốn hút, thậm chí khi bạn đứng xa cũng có thể ngửi thấy hương thơm đặc trưng của nó.
Lá của cây lý có hình dạng dài và nhọn ở đỉnh, gần cuống có hình bầu tròn. Vành mép lá nguyên, phiến lá to và có màu xanh lục đậm, đường gân lá rõ nét. Nói chung, lá của cây lý lớn hơn so với lá của cây mận.
Hoa của cây lý mọc thành chùm và có màu trắng tinh khiết, mang một mùi thơm nhẹ. Các nhị hoa nhỏ tập trung nhiều trên đài hoa, và khi chúng rụng, quả sẽ hình thành.
3. Công dụng của trái lý
Trái lý không chỉ có hương vị ngon mà còn được coi là một vị thuốc quý hiếm dùng để chữa trị các bệnh về đường ruột. Khi gặp phải tình trạng ăn uống không tiêu, bụng đau lâm râm, chỉ cần sử dụng vài lá lý non hoặc trái lý chín, bạn sẽ cảm thấy êm dịu ngay lập tức. Một số quốc gia như Ấn Độ, Malaysia và Indonesia, người ta thường sấy khô trái lý kết hợp với các loại lá khác để sử dụng làm thuốc bổ, hỗ trợ tiêu hóa và làm dịu các vấn đề về ruột.
Cây lý có thể trồng trước nhà hoặc trong sân vườn để tạo bóng mát và làm cảnh quan thêm phần sinh động.
Đối với những người yêu thích chậu kiểng, cây lý cũng có thể trồng trong chậu và được sử dụng để tạo dáng bonsai kiểng cổ, là một điểm nhấn độc đáo.
Từ nguồn gốc độc đáo cho đến hương vị tuyệt vời và lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc, trái lý là một sự bổ sung tuyệt vời cho chế độ ăn uống của chúng ta đấy.
