Hạt kê là một trong những nguồn lương thực chủ yếu của con người, mang hàm lượng dưỡng chất thiết yếu tốt cho sức khoẻ. Cùng với Thu Hà khám phá những điều thú vị về hạt kê và lợi ích, cách sử dụng hạt kê sao cho đúng cách.
1. Hạt kê là gì?
1.1. Đặc điểm của hạt kê
Hạt kê có tên tiếng anh gọi là Millet, một trong nhóm ngũ cốc có hình dạng như cây lúa hoặc cỏ lồng, đóng vai trò là lương thực chính của một số nước ở Châu Phi và Trung Á, Nam Á. Người ta sử dụng kê với nhiều mục đích khác nhau cho cả người và động vật.
Kích thước của hạt kê đầy đặn và to, lớp vỏ bên ngoài màu nâu nhạt đến nâu sậm, phần ruột bên trong màu vàng.
Nói đến nguồn gốc, hạt kê tồn tại từ rất lâu và một số di tích khảo cổ ở Trung Quốc, Ấn Độ và Triều Tiên, cho thấy hạt kê từng làm lương thực chính trong thời đại đồ đá mới. Ngày nay, hạt kê được trồng ở Ấn Độ, Nigeria, và các nước châu Á và châu Phi khác.
Bởi có khả năng thích nghi điều kiện môi trường khắc nghiệt và chống sâu bệnh, cùng với sản lượng cao và vụ mùa ngắn, vì vậy chúng được những nơi có nhiệt độ cao lựa chọn trồng nhiều làm lương thực.
1.2. Phân loại hạt kê
Giống như những giống cây lương thực khác, hạt kê có nhiều loại khác nhau và đa phần đều thuộc họ Poaceae. Ngoài ra, còn có một số giống hạt kê phổ biến hiện nay.
Trong bộ Eragrostidis thuộc phân họ Chloridoideae có các chi khác như: kê ngón tay (Eleusine coracana), kê trắng (Panicum miliaceum), kê nhỏ (Panicum sumatrense), ngọc kê (Pennisetum glaucum), kê đuôi chồn còn gọi là kê bìm bịp (Setaria italica),…
Trong bộ Andropogoneae thuộc phân họ Panicoideae có dòng chi kê lớn còn gọi là cao lương (Sorghum bicolor).
2. Thành phần dinh dưỡng của hạt kê
Đừng nhìn hạt kê tuy nhỏ nhưng nó có võ, các chuyên gia dinh dưỡng cho thấy rằng hạt kê là loại hạt ngũ cốc chứa lượng tinh bột cao (73 %) và một số vitamin và khoáng chất, đặc biệt hạt kê chứa lượng canxi cao nhất trong các hạt ngũ cốc với 13% DV ( Daily Value – giá trị hằng ngày) trên 1 cốc nấu chín (100g).
Theo ước tính của các dinh dưỡng cho thấy, trong một cốc 174g hạt kê đã nấu chín sẽ chứa 207 calo, 41g carbohydrate, 2,2,g chất xơ, 6g chất đạm, 1.7g chất béo, 25% DV phốt pho, 19% DV magie, 8% DV folate, 6% DV chất sắt,…cùng với lượng axit amin thiết yếu hơn hầu hết các loại ngũ cốc khác.
3. Hạt kê có tác dụng gì?
Với hàm lượng dinh dưỡng cao và thiết yếu trong đời sống, hạt kê mang lại lợi ích cho sức khỏe con người, theo thông tin từ trang Healthline, trang thông tin sức khỏe của Mỹ thì lợi ích của hạt kê có thể kể đến như:
3.1. Giúp ngăn ngừa loãng xương
Lượng canxi cao có trong hạt kê là dưỡng chất giúp xương chắc khỏe, ngừa bệnh loãng xương, hạn chế tình trạng đau nhức và khó khăn trong vận động, làm nhanh lành các vết nứt gãy trên xương.
Đồng thời, canxi có vai trò rất lớn trong chức năng của hệ thần kinh, vì vậy hạt kê rất có ích cho người già trong việc ngăn ngừa suy nhược thần kinh, trí nhớ kém.
3.2. Chứa hàm lượng chất oxy hóa cao
Hạt kê có chứa nhiều chất oxy hóa cao, đặc biệt những loại có vỏ màu sẫm như kê ngón tay, kê trắng ( kê proso) và kê đuôi chồn. Trong hạt kê có chứa hợp chất phenolic, catechin và axit ferulic có tính oxy hóa cao giúp bảo vệ tế bào khỏi các gốc tự do, ngăn ngừa lão hóa, ngăn ngừa ung thư hay nhiều loại bệnh khác.
3.3. Tốt cho hệ tiêu hóa
Lượng chất xơ cao của hạt kê rất tốt cho những ai có hệ tiêu hóa kém, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Ngoài ra, hạt kê không có chất gluten nên an toàn cho những ai bị bệnh celiac, một loại bệnh dị ứng với gluten trong ngũ cốc.
3.4. Tốt cho tim mạch
Hàm lượng choline trong hạt kê rất tốt cho hệ tim mạch con người, nó giúp động mạch hoạt động tốt nhất. Ngoài ra, hạt kê còn giúp giảm lượng cholesterol trong cơ thể.
Vì khi nạp hạt kê trong khẩu phần ăn hàng ngày sẽ làm nồng độ adiponectin và cholesterol HDL (tốt) trong cơ thể tăng theo giúp hỗ trợ sức khỏe tim mạch và kích thích quá trình oxy hóa axit béo, hạn chế các bệnh về tim mạch, béo phì.
3.5. Cải thiện trí nhớ, bổ não
Hạt kê như đã đề cập, nó chứa lượng canxi cao và tốt cho hệ thần kinh, giúp cải thiện trí nhớ, suy nhược thần kinh,…thì hạt kê có chứa nhiều chất vitamin tốt cho não như
Lecithin và choline, hai chất này có tác dụng giúp cho não bộ luôn trong tình trạng minh mẫn.
3.6. Kiểm soát lượng đường trong máu
Lượng chất xơ cao cùng với hợp chất polysaccharide, hai loại carbohydrate không thể tiêu hóa giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Ngoài ra, hạt kê có chỉ số đường huyết (GI) thấp nên những ai bị bệnh tiểu đường, đái tháo đường nên sử dụng hạt kê trong quá trình điều trị bệnh.
4. Ăn hạt kê có béo không?
Hạt kê có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như vậy thì ăn hạt kê có béo lên hay không? Như đã đề cập ở mục thành phần dinh dưỡng, bạn có thể thấy lượng chất béo trong hạt kê cực ít, cùng lượng calo thấp thì khả năng tăng cân là bằng không.
Để rõ ràng hơn, nếu tính 100g hạt kê thì chỉ chứa có 120 calo trong khi trung bình một người trưởng thành hấp thụ trung bình từ 1.800 – 2.100 calo để duy trì hoạt động mỗi ngày. Chưa kể đến hàm lượng chất xơ cao trong thành phần nên bạn yên tâm khi sử dụng hạt kê trong công cuộc giảm béo, ăn kiêng.
Tuy nhiên, bạn cũng không lạm dụng sử dụng mà phải kết hợp, cân bằng trong khẩu phần bằng với các loại thực phẩm khác để làm bữa ăn thêm hấp dẫn và bớt tẻ nhạt, đồng thời kết hợp với sinh hoạt lành mạnh, vận động thể thao sẽ giúp bạn có được vóc dáng mơ ước.
5. Tác dụng của hạt kê với mẹ bầu?
Ngoài việc giảm cân và các tác dụng được kể đến bên trên, hạt kê do chứa hàm lượng canxi cao nên rất tốt cho các mẹ bầu trong giai đoạn mang thai, nó giúp định hình và phát triển xương cho thai nhi trong giai đoạn này cũng như phòng ngừa loãng xương, các bệnh về răng miệng cho bà bầu.
Hơn nữa, hạt kê còn chứa lượng axit amin cao và silic giúp bảo vệ thai nhi trong suốt thời gian thai kỳ, đặc biệt các bà bầu có tiền sử hư thai, tuy vậy cũng cần dùng liều lượng nhất định để mang hiệu quả như mong muốn.
6. Tác dụng phụ của hạt kê?
Dù có nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng hạt kê lại mang một số tác dụng phụ không mong muốn. Theo các nghiên cứu cho thấy hạt kê cũng chứa một chất kháng dinh dưỡng là axit phytic và các chất kháng dinh dưỡng thuộc nhóm polyphenol, hai nhóm này sẽ gây bất lợi cho việc hấp thụ dưỡng chất của cơ thể.
Hạt kê chứa axit phytic và nhóm chất kháng dinh dưỡng gây tác dụng phụ không tốt.
Cụ thể là chất axit phytic làm cơ thể khó hấp thu magie, canxi, sắt, kali và kẽm từ thực phẩm khác hay nhóm chất kháng dinh dưỡng thuộc nhóm polyphenol có thể làm suy giảm chức năng tuyến giáp dễ gây ra bệnh bướu cổ nếu dùng quá nhiều hạt kê.
Tuy vậy, bạn có thể giảm bớt nhóm chất kháng dinh dưỡng vốn có trong hạt kê bằng cách ngâm hạt kê với nước qua đêm hoặc cho hạt kê nảy mầm trước khi sử dụng nhé.
7. Lưu ý khi sử dụng hạt Kê?
Bạn có thể dùng hạt kê chế biến thành cơm, dùng với muối mè thưởng thức hay nấu cháo kê cũng khá mỹ vị đấy. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng hạt kê nấu sữa, trộn salad, làm bánh bánh đều được.
Nhưng bạn nên lưu ý một điều, khi sử dụng hạt kê thì bạn tuyệt đối không dùng chung với hạnh nhân, vì trong hạnh nhân có một số chất gây kích ứng với hạt kê nên nếu dùng kem theo dễ gây tiêu chảy, nôn ói.
8. Giá bán của hạt Kê?
Để tìm mua hạt kê, bạn có thể tìm tại các cửa hàng nông sản, thực phẩm khô hoặc trong các siêu thị uy tín, trên các trang thương mại điện tử cũng có bán với mức giá 30.000 – 70.000 đồng/kg (đối với hạt kê bóc vỏ), thậm chí có giá khoảng 300.000 đồng (đối với hạt kê trồng theo phương pháp hữu cơ).
Phía trên là những thông tin lý thú về hạt kê cùng công dụng của nó, mong bài chia sẻ trên giúp bạn hiểu thêm về loại thực phẩm nhỏ bé mà giàu dinh dưỡng này cùng với cách sử dụng, lưu ý khí dùng nó trong đời sống.
Nguồn: Trang Healthline, trang thông tin sức khỏe của Mỹ
